กรุณาส่ง ณ ตู้ ปณ.1 ถนนเทพนิยาย : เมื่อตัวละครจากเทพนิยายตอบจดหมายแฟนคลับ

ในยุคที่การเป็น “แฟนคลับ” มักจะนำพาเราไปค้นพบเรื่องราวเบื้องหลังหรือแรงบันดาลใจในสิ่งใหม่ได้อย่างที่ตัวเราเองก็เหลือจะเชื่อ แต่จะเป็นอย่างไรเมื่อเราได้ส่งจดหมายหาตัวละครจาก “เทพนิยาย” ซึ่งได้กลายเป็นคาแรคเตอร์ที่มี “แฟนคลับ” ซึ่งสร้างอิทธิพลแบบรุ่นสู่รุ่น ทั้งยังนำพาเราไปสู่จินตนาการที่แสนไกล ทว่าเนื้อในกลับเป็นเรื่องที่ใกล้ตัวเหลือเกิน… และจดหมายจากแฟนคลับกำลังจะถูกเปิดอ่านใน กรุณาส่ง ณ ตู้ ปณ.1 ถนนเทพนิยาย แปลจากต้นฉบับ The Fairy Tale Fan Club: Legendary Letters Collected by C.C Cecily เขียนโดย ริชาร์ด ไอโออาดี (Richard Ayoade) หนังสือที่ดูผ่านตาอาจเป็นเหมือนหนังสือเด็ก และแน่นอนว่าเล่มนี้ถูกจัดอยู่ในหมวดหนังสือสำหรับเด็กวัย 7-9 ขวบ แต่มันกลับมีสาระและสีสันที่ชุบชูใจซ่อนอยู่ กับเนื้อหาที่ชวนคนอ่านย้อนทบทวนเรื่องราวจากเทพนิยายยอดฮิตฝั่งตะวันตก ที่ถูกเล่าขานซ้ำๆ ส่งต่อจากรุ่นสู่รุ่นมายาวนาน และยังคงเป็นเรื่องเล่าที่นิยมสำหรับเด็กประถมวัยทั่วโลกทั้งในและนอกโรงเรียน

สารตั้งต้นของเนื้อหาในเล่มมาจากโครงการ “จดหมายแฟนคลับ” หรือ แฟนเมล์ที่เด็กๆ ส่งคำถามถึงตัวละครในเทพนิยายต่างๆ อาทิ หนูน้อยหมวกแดง หมาป่าใจร้าย ราพันเซล ซินเดอเรลล่า เจ้าหญิงนิทรา สองพี่น้องฮันเทลและเกรเซล เงือกน้อย แจ็คผู้ฆ่ายักษ์ และกบที่กลายร่างเป็นเจ้าชาย เป็นต้น  โดยผู้รับจดหมายปลายทางคือ  ซ.ซ. เซชิลี (C. C. Cecily) เลขานุการอาวุโสของ ชมรมคนรักเทพนิยาย (Fairy Tale Fan Club) ในสหราชอาณาจักร ซึ่งชวนคิดเล่นๆ แต่เอาจริงว่า “เทพนิยายที่มักจบลงด้วยความสุขชั่วนิรันดร์ แต่ชั่วนิรันดร์มันนานเกินไปไหมที่จะมีความสุขอย่างเดียว มันน่าจะมีอะไรมากกว่านั้นหรือเปล่า?”  

จดหมายเหล่านี้ถูกคัดเลือกมาตอบโดย ริชาร์ด ไอโออาดี ซึ่งคำตอบมาจากมุมมองที่เขาสังเคราะห์ขึ้นมาในฐานะร่างทรงของคาแร็คเตอร์จากเทพนิยาย อิงทั้งบริบทเทพนิยายผสานกับความเป็นเหตุเป็นผลในโลกความเป็นจริง หนังสือเล่มนี้ยังมาพร้อมภาพประกอบสีสันสดใสที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว จากงานการสร้างสรรค์ของ เดวิด โรเบิร์ตส (David Roberts) นักวาดภาพประกอบ ที่วาดเทพนิยายล้อไปกับการบุคลิกภาพตัวละครดั้งเดิมเพิ่มเติมด้วยรูปลักษณ์ในบริบทร่วมสมัย

อารมณ์ขันที่มาพร้อมข้อมูลสนุกๆ

ศิลปะการเขียนของริชาร์ด ไอโออาดี ในเล่มนี้เหมือนเขากำลังสวมบทโรลเพลย์ เขาใช้ภาษาแบบกันเองในสำเนียงที่เป็นคาแรคเตอร์หลักของตัวละคร ถ่ายทอดทั้งมุมมองของตัวละคร มุมมองการใช้ชีวิต และข้อมูลสนุกๆ เป็นการทบทวนเรื่องราวเทพนิยายของตัวละครแต่ละตัวไปพร้อมๆ กับแง่คิดที่ให้ทั้งความขบขัน แต่มันดูมีเหตุมีผลตามบริบทสังคมปัจจุบัน

ตัวอย่างคำถามถึง ซินเดอเรลล่า จากเด็กหญิงชื่อ โซรา ที่เหมือนเป็นการระบายความรู้สึกและขอคำปรึกษาจากเจ้าหญิง ที่เธอคิดว่าน่าจะมี “พี่สาวใจร้าย” เหมือนกัน (ในจดหมายเขียนว่า ใจล้าย) ข้อความตอนหนึ่งจากโซราเขียนว่า พี่สาวของเธอใจล้ายเพราะ “พวกเขามีไอแพดแต่ไม่ยอมให้หนูใช้มัน”

คำตอบจากซินเดอเรลล่า (ในร่างทรงของไอโออาดี) ตอบในมุมกลับด้านว่า “..ฉันงงนิดๆ กับคำว่าไอแพด ฉันเดาว่ามันเป็นแผ่นฟองน้ำสักอย่างถูกไหมจ๊ะ และเจ้าสิ่งนี้เป็นของเธอใช่ไหม แต่ถ้าพวกเขาไม่ยอมให้เธอใช้มัน ไม่เท่ากับว่าพวกเขาเอาไปทำความสะอาดบ้านเองหรอกหรือ ถ้าเป็นอย่างนี้ละก็ ฉันขอให้เธอมีความสุขกับช่วงเวลาพักเถอะจ๊ะ”

อีกหนึ่งตัวอย่างที่เห็นถึงอารมณ์ขันของผู้เขียนอยู่ในบทที่ว่าด้วยไปรษณียบัตรคำถามจาก ด.ช.เค็นจิ วัย 9 ขวบครึ่ง ส่งถึง พิน็อกคิโอ หุ่นไม้ที่กลายเป็นมนุษย์ โดยเด็กน้อยตั้งคำถามว่า “…นายรู้จักใครที่เปลี่ยนจากเด็กชายไปเป็นหุ่นเชิดบ้างไหม ถ้ารู้บอกหน่อย ว่าพวกเขารู้สึกยังไงกับเรื่องที่เจอ ดี/แย่/เฉยๆ”

คำตอบจาก ริชาร์ต ไอโออาดี ในร่างทรงพิน็อกคิโอได้เปรียบเทียบสภาวะตอนเป็นมนุษย์เด็กผู้ชายเทียบกับตอนเป็นหุ่นไม้ว่ามีข้อเสียถึง 6 ข้อ ซึ่งนั่นช่วยขยายความในประเด็นที่เด็กน้อยสงสัย และมีน้ำเสียงเสียดสีเล็กๆ ผสมลงไปว่า “เป็นมนุษย์ต้องอาบน้ำบ่อย จมน้ำเร็วและอนาคตต้องเสียภาษี  แต่ตอนเป็นหุ่นไม้แค่เช็ดตัวเป็นครั้งคราว ลอยน้ำตุ๊บป่องได้ไม่จม และความยืดหยุ่นของคนสู้หุ่นไม้ไม่ได้”

นอกจากนั้นไอโออาดียังใส่ข้อมูลอธิบายความแตกต่างระหว่างการเป็น หุ่นเชิด กับ หุ่นชัก สำหรับเป็นเกร็ดความรู้ให้เด็กๆ ว่า “ ก่อนเราจะพูดถึงคำถามที่เหลือ ฉันอยากจะบอกว่าฉันไม่ใช่หุ่นเชิด ฉันเป็นหุ่นชัก หุ่นที่คนคอยชักสายจากด้านบน แต่หุ่นเชิดต้องใช้มือคนบังคับจากด้านใน…”

อีกตัวอย่างที่เป็นการให้แง่คิดด้านทัศนคติเชิงสังคม เป็นคำถามจากเด็กชายที่ใช้นามแฝงว่า “เจ้าชายผายลม”  ที่สงสัยว่าเหล่าตัวละคร “เจ้าชายรูปงาม” ล้วนเป็นพระเอกในเทพนิยายทั้งหลาย แล้วคนที่หน้าตากลางๆ จะได้สิทธิ์นั้นบ้างไหม คำตอบคือ “เสน่ห์ความงามไม่ได้อยู่ที่หน้าตาภายนอกอย่างเดียว”

เทพนิยายที่สะท้อนความเป็นมนุษย์

ประเด็นที่อยากฮาร์ดสำหรับเซลล์หนังสือเล่มนี้ คือ “คุณค่าของเทพนิยาย” ที่อ้างแนวคิดของ อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์ นักฟิสิกส์คนสำคัญหลังการปฏิวัติวิทยาศาสตร์ของโลก แม้จะยังไม่มีหลักฐานว่าไอน์สไตน์พูดที่ไหนเมื่อไร แต่สาระสำคัญของวาทกรรมไอน์สไตน์ก็คือการสนับสนุนความคิดที่ว่า “อยากให้เด็กฉลาดต้องให้อ่านเทพนิยาย” หรือก็คือความรู้ต้องคู่จินตนาการ การศึกษาที่ดีต้องมีด้านศิลปศาสตร์และมนุษยศาสตร์ สอนให้เด็กๆ ได้ การรู้จักความงามของศิลปะและการเป็นมนุษย์ ซึ่งเป็นองค์ประกอบที่ไม่จะขาดไม่ได้ แม้ผู้ปกครองอยากผลักดันให้ลูกเป็นนักวิทยาศาสตร์ที่เก่งล้ำเลิศด้านใดที่ก็ตาม หรือแม้แต่วัยทำงานที่มุ่งแต่ความสำเร็จก็อาจหลงลืมแง่มุมของความเป็นมนุษย์ การกลับมาอ่านหนังสือเล่มนี้ก็ช่วยกระตุกเตือนเราได้

และไม่ว่าคุณจะอยู่วัยไหน ถ้าอยาก “ส่งความสุข” เป็นหนังสือสักเล่มสำหรับทั้งเด็กและผู้ใหญ่ กรุณาส่ง ณ ตู้ ปณ.1 ถนนเทพนิยาย เล่มนี้เป็นของขวัญที่อัดแน่นด้วยความสุข เพราะเอาเข้าจริงงานเขียนแนวเทพนิยาย มีแง่มุมสะท้อนตัวตนของมนุษย์ในสถานการณ์เผชิญหน้ากับอุปสรรคที่หลากหลาย ไม่ได้เป็นแค่เรื่องเล่าสำหรับเด็กเท่านั้น แต่ยังมีสาระอีกหลายอย่างซ่อนไว้ ให้คนอ่านมองเห็นหรือมองมันต่างไปในวัยที่เติบโตขึ้น เราเชื่อว่าคำถามแฟนเมล์และคำตอบจากบรรดาตัวละครเทพนิยายผ่านร่างทรงของริชาร์ด ไอโออาดี จะทำให้คนอ่านเผลอยิ้มโดยไม่รู้ตัวหรือหัวเราะคิกคักเบาๆ กับความบันเทิงที่กระตุ้นต่อมวิเคราะห์ สังเคราะห์ ปลุกสมองที่ซึมเซากลับมาคึกคักอีกครั้ง ยืนยันเสน่ห์ของเทพนิยาย คือ เรื่องราวที่เล่าซ้ำแต่ยังสนุก ตัวละครที่เราเหมือนจะรู้จักและรัก (หรือชัง) แต่ยังมีมุมมองใหม่ๆ เป็นคติสอนใจได้เสมอ

รู้จัก “ริชาร์ด ไอโออาดี”

ริชาร์ด ไอโออาดี (Richard Ayoade) เป็นนักเขียนและเป็นอีกหลายอาชีพรวมทั้งนักแสดงแนวตลก ผู้กำกับภาพยนตร์ นักเขียนบท นักพากย์เสียงแอนิเมชัน และเขายังเป็นคุณพ่อลูก 2 วัย 40 ตอนปลาย ไอโออาดีมีเชื้อสายนอรเวย์และไนจีเรียที่เติบโตในอังกฤษ และอยู่ในแวดวงบันเทิงสร้างสรรค์ของสหราชอาณาจักรอังกฤษมาตั้งแต่ยุคต้น 2000 เขาโด่งดังจากบทบาทการแสดงในซีรีส์แนวดรามาคอมมาดีทางทีวีเรื่อง The IT Crowd ต่อเนื่องด้วยด้วยงานแสดงภาพยนตร์หลายเรื่อง รวมถึงในหนังสั้นของผู้กำกับ เวส แอนเดอร์สัน ที่ดัดแปลงจากวรรณกรรมเด็กของ โรอัล ดาห์ล เรื่อง The Wonderful Story of Henry Sugar และหนังเสียดสีเรื่องล่าสุดของเวส แอนเดอร์สันเรื่อง The Phoenician Scheme นอกจากนี้เขายังมี งานพากย์เสียงแอนิเมชันอย่าง The Bad Guys  ทั้งภาค 1และภาค 2 ในบทศาสตราจารย์รูเพิร์ต มาร์มาเลด ตัวร้ายรูปร่างเหมือนหนูตะเภาขนสีน้ำตาล

ไอโออาดียังโดดเด่นในงานกำกับและร่วม “เขียนบทภาพยนตร์” แนวตลกร้ายระทึกขวัญ ดัดแปลงจากนวนิยายขนาดสั้นของ ฟีโอดอร์ ดอสโตเยฟสกี้ นักเขียนชั้นครูชาวรัสเซียเรื่อง The Double เมื่อปี ค.ศ. 2013 ซึ่งได้รับการตอบรับจากสายเทศกาลหนังนานาชาติอย่างดี ส่วนในปี ค.ศ. 2014 ไอโออาดีขยับขยายสู่งานเขียนหนังสือ ตีพิมพ์เล่มแรก ในชื่อ Ayoade on Ayoade: A Cinematic Odyssey ผสมเรื่องแต่งและเรื่องจริงในสไตล์สารคดีชวนหัว เป็นงานเขียนที่ไอโออาดีผู้เขียนสัมภาษณ์ตัวเอง ถ่ายทอดมุมมองและประสบการณ์ในโลกภาพยนตร์ด้วยภาษาและมุกตลกแพรวพราวมีสไตล์เฉพาะตัว ส่วน The Fairy Tale Fan Club: Legendary Letters Collected by C.C Cecily ตีพิมพ์ต้นฉบับภาษาอังกฤษครั้งแรกปี ค.ศ. 2022  เล่มนี้เป็นงานเขียนหนังสือเด็กเล่มแรกของเขา

Fact File

กรุณาส่ง ณ ตู้ ปณ.1 ถนนเทพนิยาย

ผู้เขียน : Richard Ayoade (ริชาร์ด ไอโออาดี)

ภาพ : David Roberts (เดวิด โรเบิร์ตส)

ผู้แปล : วรรธนา วงษ์ฉัตร

สำนักพิมพ์ : นานมีบุ๊คส์