ตาม หมอธรรม ไปรู้จัก ผีอีสาน กับวิถีพุทธผีที่ยังคงฝังรากลึกในลุ่มน้ำโขง

กระแส หมอผีอีสาน มาแรงมาก ไม่ว่าจะเป็น หมอธรรม ตัวตึงฝั่งอุบลราชธานี จากซีรีส์ เขมจิราต้องรอด หรือจะเป็น หมอเหยา ฝั่งสกลนคร จากภาพยตร์ ท่าแร่ ซึ่งความน่าสนใจของทั้ง 2 เรื่องไม่ใช่แค่รากวัฒนธรรมเรื่องผีที่ยังเหนียวแน่นคู่วิถีอีสานที่นับถือพุทธควบคู่ผีเท่านั้น แต่ยังเป็นความน่าสนใจของ ผีอีสาน ที่มีทั้งมุมผีร้ายให้โทษ และผีให้คุณแบบผีบรรพบุรุษผู้คุ้มครอง แถมยังมีผีรักษาโรค ไปจนถึงผีป่า รวมทั้งการนับถือพุทธผีที่แตกแขนงออกมาเป็นกฎกติกาของชุมชน และเพื่อให้ภารกิจติดตามหมอธรรมไปปราบผีอีสานในโลกภาพยนตร์และซีรีส์สนุกยิ่งขึ้น  Sarakadee Lite เลยขอชวนไปเปิดทำเนียบ ผีอีสาน ประเภทต่างๆ ตั้งแต่ผีอีสานป๊อปสตาร์ไปจนถึงผีป่า ผีเชื้อที่หลายคนไม่ค่อยได้ยินชื่อมากนัก

ผีปอบ : ผีอีสานป๊อปสตาร์ที่เล่ากี่ครั้งก็ทั้งน่ากลัวและชวนติดตาม ภาพจำของผีปอบคือสิงสู่ในร่างคน กินเครื่องใน ตับ ไต ไส้ ส่งผลร้านทำให้ร่างที่ถูกสิงอ่อนแอ บางตำนานก็เล่าขานว่าแท้จริงแล้วผีปอบเกิดจากคนที่เรียนอาคมไสยศาสตร์จนเข้าตัว และก็มีทฤษฎีที่ว่าแท้จริงแล้วปอบเป็นการพิพากษาจากสังคมต่อผู้ที่ชอบทำตัวแปลกแยก เมื่อชุมชนสงสัยว่าใครเป็นปอบก็จะต้องมีการเชิญ หมอธรรม มาปราบ ซึ่งหมอธรรมฝั่งอีสานก็ไม่ใช่หมอผีเสียทีเดียว แต่ยังเป็นเหมือนผู้ที่ทำพิธีกรรมต่างๆ ในชุมชน

ผีเป้า : ผีที่สิงอยู่กับร่างคน ชอบกินเนื้อสด ของดิบ ลาบเลือด มีความคล้ายผีโพง ทำให้ชาวอีสานมักเรียกรวมกันว่า “ผีเป้าผีโพง” เชื่อกันว่าผีเป้าเกิดจากคนที่เล่นว่านที่มีสรรพคุณคงกระพันชาตรี เช่น ว่านกระจาย ว่านสามพันตึง ให้ฤทธิ์คือฟันแทงไม่เข้า แต่ว่านทั้งสองชนิดนี้ชอบกินของสด หากผู้เลี้ยงหากินให้ไม่ทันก็จะหากินเอง หรือไม่ก็กินคนเลี้ยงเสียเลย และคนที่เป็นผีเป้าเมื่อตายไปก็จะเป็นผีเป้าที่ดุร้ายยิ่งขึ้น

ผีโพง : เป็นผีที่สิงร่างคน คนที่โดนผีโพงสิงจะมีแสงออกทางจมูก ชอบหากินของสด ของดิบ ออกหากินยามกลางคืนเหมือนกระสือในภาคกลาง

ผีกองกอย : ผีป่า รูปร่างคล้ายคน แต่ตัวเล็กความสูงแค่เข่า มีฤทธิ์มาก ตามคำบอกเล่าผีกองกอยจะหน้าแหลม ปากแหลม ผมยาวถึงเท้า จุดเด่นคือนิ้วเท้ามี 3 นิ้ว ส้นเท้าหันผิดแปลกไปข้างหน้า

ผีพราย : ผีพรายอีสานต่างจากผีพรายน้ำที่ชาวเรือภาคกลางคุ้นเคย ผีพรายอีสานเกิดจากหญิงตายทั้งกลมและมักแปลงกายเป็นนกเค้าแมวเกาะหลังคาบ้านคนป่วยซ้ำเติมให้คนที่ป่วยอ่อนแอเสียชีวิตไวขึ้น ผีพรายยังชอบกินเลือดหญิงที่คลอดลูก โบราณบ้านไหนที่มีคนคลอดลูกจึงต้องนำหนามสะไว้ใต้ถุนกันผีพรายรบกวน

ผีบรรพบุรุษ / ผีเชื้อ :  เป็นผีประเภทอารักษ์ ให้ความคุ้มครอง คุ้มภัย โดยในกลุ่มชาติพันธุ์อีสานจะมีพิธีไหว้ผีบรรพบุรุษประจำปี บ้างมีหอบรรพบุรุษสำหรับคนในตระกูลเท่านั้น

ผีฟ้า : เป็นผีประเภทเทวดาอารักษ์ รักษาอาการเจ็บป่วย คล้ายกับผีแถน

Fact File

ในอีสานจะมี หมอธรรม เป็นผู้ที่เรียนไสยศาสตร์และวิชาปราบผี ทำหน้าที่ทั้งรักษา และไล่ผี บางกลุ่มชาติพันธุ์จะมี หมอเหยา เป็นสื่อกลางติดต่อกับผี ทำหน้าที่คล้ายหมอธรรมคือทั้งเพื่อรักษาโรค เรียกขวัญ ไปจนถึงแก้บน เซ่นไหว้ เลี้ยงผี ไล่ผี

อ้างอิง : นิตยสารสารคดี ฉบับสิงหาคม 2566