เปลือยเบื้องหลัง ผีใช้ได้ค่ะ ภาพยนตร์ไทยเรื่องยาวของ รัชฏ์ภูมิ บุญบัญชาโชค ที่ได้ตีตั๋วเวทีระดับโลก

ในยุคที่ภาพยนตร์ไทยต้องฝ่ามรสุมมุ่งสู่ทิศทางยกระดับอุตสาหกรรม ข่าวดีก็บังเกิดช่วงกลางปี 2024 เมื่อ A Useful Ghost หรือ ผีใช้ได้ค่ะ ผลงานภาพยนตร์เรื่องยาวเรื่องแรกของผู้กำกับ รัชฏ์ภูมิ บุญบัญชาโชค ก็เปิดตัวแบบมงลงกับการคว้า รางวัลภาพยนตร์ยอดเยี่ยม ในสาย Critic’s Week จากเหล่านักวิจารณ์ภาพยนตร์นานาชาติที่ เทศกาลหนังเมืองคานส์ ประเทศฝรั่งเศส ก่อนจะได้เข้าฉายในโรงภาพยนตร์ปกติที่เมืองไทย ตั้งแต่วันที่ 28 สิงหาคม 2025 แถมยังได้รับเลือกเป็นตัวแทนหนังไทยส่งประกวดสาขาภาพยนตร์นานาชาติยอดเยี่ยม รางวัลออสการ์ครั้งที่ 98 ซึ่งจะการประกาศรายชื่อหนังเข้ารอบในวันที่ 16 ธันวาคม 2025

A Useful Ghost ที่มีชื่อไทยน่าฉงนว่า ผีใช้ได้ค่ะ เป็นหนังผีดราม่าแฟนตาซีตลกร้าย ที่เล่นล้อกับประวัติศาสตร์และบริบททางสังคม ใส่การเล่าเรื่องด้วยมุกตลก ประกอบกับตัวละครและเรื่องราวที่คนดูหนังไทยและคอละครไทยคุ้นเคย ขณะที่การแสดงนั้นได้ผสมผสาน ทั้งการแสดงแบบตัวละครหน้านิ่งเล่าอารมณ์แบบไม่เน้นท่าทาง กับการแสดงที่ตัวละครเล่นใหญ่แบบละครไทย ผลลัพธ์คือหนังให้อารมณ์ทั้งความขำขณะกำลังเล่าความขมขื่นแบบละครชีวิตครอบครัว พร้อมอารมณ์โรแมนติกแบบต้องห้ามของตัวละครหลายคู่ สะท้อนคุณภาพชีวิตวิถีไทยๆ ในสังคมร่วมสมัย กระตุกทั้งอารมณ์ขัน ทั้งตบมุก ทั้งเสียดสี และไม่ลืมที่จะกระตุ้นการตั้งคำถามในเชิงวิพากย์สังคมแบบที่ท้าทายทั้งตัวละครในเรื่องและผู้ชมไปพร้อมกัน

ผีใช้ได้ค่ะ เล่าเรื่องราวของ แนท (ดาวิกา โฮร์เน่ แสดง)  หญิงสาวที่เสียชีวิตหลังจากที่เพิ่งแต่งงานกับ มาร์ช (วิศรุต หิมรัตน์ แสดง) ลูกชายคนเล็กของ สุมาลย์ (อาภาศิริ นิติพน แสดง) เจ้าของกิจการโรงงานเครื่องดูดฝุ่นในยุคที่ฝุ่นจิ๋วปกคลุมท้องฟ้า  การกลับมาของแนทปรากฏในร่างของ “เครื่องดูดฝุ่น” ซึ่งครอบครัวของมาร์ชพยายามขัดขวางการอยู่ร่วมกันของคู่สามีภรรยาผีกับคนในทุกวิถีทาง ตั้งแต่นิมนต์พระมาไล่ผีไปจนถึงการจับมาร์ชบำบัดด้วยการช็อตไฟฟ้าที่มีผลต่อการทำงานของสมอง แม้ต่อมา “ผีเครื่องดูดฝุ่นแนท” จะพิสูจน์ตัวเองว่าเธอ “มีประโยชน์” แต่การครองรักอย่างสงบสุขก็ไม่ได้เกิดขึ้นอย่างไร้เงื่อนไข  ทั้งในฐานะการเป็น “สะใภ้” และการต้องพัวพันกับปฎิบัติการบำบัดความฝันที่เป็นวาระระดับชาติ

เรื่องราวของผีแนทที่สิงในเครื่องดูดฝุ่นถูกเล่าคู่ขนานไปกับเรื่องของ ครอง (วัลลภ รุ่งกำจัด แสดง) ไรเดอร์ที่ส่งเครื่องดูดฝุ่นให้กับลูกค้าคนหนึ่งที่เรียกตัวเองว่า กะเทยวิชาการ (วิศรุต หอมหวน แสดง)  การได้พบกันของทั้งคู่นำไปสู่การเปิดเผยเรื่องเบื้องหลังความอลหม่านของการกลับมาของผีที่ป่วนโลกปัจจุบัน ทั้งเปิดปมชีวิตที่ซ่อนเร้น ขยายวงจากครอบครัวเจ้าของกิจการไปถึงคนที่แวดล้อม  ไม่เพียงแค่เรื่องอุปสรรครักต้องห้ามระหว่างคนกับผีเท่านั้น แต่ในหนังยังใส่เรื่องปมความสัมพันธ์ครอบครัว และตัวละครต่างๆ ในสังคม

ผู้กำกับและมือเขียนบท รัชฏ์ภูมิ บุญบัญชาโชค เรียนจบสาขาภาพยนตร์และภาพนิ่ง จากคณะนิเทศศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ปัจจุบันเป็นนักเขียนบทภาพยนตร์ ซีรีส์ และอาจารย์สอนการเขียนบท รวมทั้งยังเป็นนักเขียนวิจารณ์ภาพยนตร์ โดยตัว รัชฏ์ภูมิ เองมีความสนใจในการอ่านหรือตีความความตัวละคร รวมทั้งเรื่องราวประวัติศาสตร์ในป๊อปคัลเจอร์ไทย ซึ่งเป็นสิ่งที่เขาได้นำเสนอผ่านผลงานหนังสั้นหลายเรื่องในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา Sarakadee Lite ชวนมาเปิดวงสนทนากับ รัชฏ์ภูมิ บุญบัญชาโชค ทั้งในฐานะผู้กำกับและมือเขียนบท ผีใช้ได้ค่ะ รวมทั้งผู้กำกับที่น่าจับตามองของวงการหนังไทยในปีนี้ กับเรื่องราวแรงบันดาลใจจากงานภาพยนตร์ วรรณกรรม เหตุการณ์ประวัติศาสตร์ ที่ล้วนส่งอิทธิพลต่อการทำหนังผี “ล้อกับเรื่องประวัติศาสตร์และประเด็นทางสังคม” ที่สามารถคว้ารางวัลจากเทศกาลหนังระดับโลกในทันที รวมทั้งการเตรียมพร้อมเป็นตัวแทนหนังไทยไปชิงรางวัลออสการ์ประจำปี 2025 อีกด้วย

01 สารตั้งต้นจากการตีความใหม่ใน “เรื่องที่คุ้นเคย”

ก่อนมาทำหนังยาว ผีใช้ได้ค่ะ ผมทำหนังสั้นหลายเรื่องที่ตั้งต้นจากการนำตัวละครที่มีอยู่แล้วในป๊อปคัลเจอร์ไทย ไม่ว่าจะนิยายหรือหนังที่พูดถึงประวัติศาสตร์ไทย มาตีความและมองในความหมายใหม่ ลองดูว่าเราจะเล่นในมุมไหนได้บ้าง อย่างในหนังสั้นเรื่อง “มะนีจันเปล่งเสียงไม่ได้ในทวิภูมิทางภาษาของคุณ”  (ค.ศ. 2013)  ผมเอาตัวละคร มณีจันทร์ ในเรื่อง ทวิภพ มาอ่านใหม่ หรือการเอาตัวละคร แหม่มแอนนา ครูสอนภาษาอังกฤษจากเรื่อง แอนนา แอนด์ เดอะ คิง มาตีความใหม่ ในหนังสั้นเรื่อง “แหม่มแอนนา หัวนม มาคารอง โพนยางคำ และการศึกษาขั้นพื้นฐาน”  (ค.ศ. 2014) หรืออย่างอินทรีย์สีแดง (ตัวละครซูเปอร์ฮีโร่ใส่หน้ากากของไทย) ที่เป็นนิยายที่มีชื่อเสียงยุคหนึ่งของไทยและถูกทำเป็นหนัง ผมก็นำมาทำหนังสั้นเรื่อง “อนินทรีย์สีแดง” (ค.ศ. 2019-2020) ทีนี้พอได้มาทําหนังยาว ผมก็รู้สึกว่าอยากจะลองใช้วิธีเดิมเหมือนกับตอนทำหนังสั้น คือเอาฐานตัวละครที่มีอยู่แล้วในสังคม อยู่ในความทรงจําร่วมของคนไทยมาตีความใหม่

02 เหตุที่เลือกทำ “หนังผี”

ผมไม่ได้เริ่มจากความอยากทำหนังผี แต่เริ่มจากอยากนำคาแรคเตอร์ที่ป๊อปปูลาร์มาตีความใหม่ ซึ่งในเรื่องนี้ตัวเอกอิงมาจาก ผีแม่นาก ซึ่งคนไทยรู้จักและคุ้นชินกับผีผู้หญิงอยู่แล้ว เราไม่ต้องปูพื้นตัวละครเยอะ และผมสนใจเรื่องความรักต้องห้ามระหว่างคนกับผีว่ารักกันไม่ได้เพราะอะไร ผมรู้สึกว่ามันเหมือนความรักของ LGBTQ ในสมัยหนึ่งที่ผู้ชายจะรักผู้ชาย ผู้หญิงจะรักผู้หญิงไม่ได้ ทําไมสังคมถึงมีสิทธิ์มาแทรกแซงความรักของเขานะ และก็มองมันด้วยแว่นคนปัจจุบัน

อีกหนึ่งไอเดียที่ทำหนังผีเกิดจากเรื่องเล่าแบบคนเห็นผีเดินอยู่ในออฟฟิศ แต่ว่าผีตัวนี้ไม่ได้มาหลอกคน แต่มาทํางาน  ซึ่งผมคิดถึงประเด็นที่ว่า เป็นผียังต้องมาทำงานอีกเหรอ มันสะท้อนความยากลำบากของโลกปัจจุบันที่แม้แต่คนตายยังต้องมาทำมาหากิน ก็เลยเอาสองไอเดียมารวมกันเป็นเรื่องของผีที่ต้องทำตัวมีประโยชน์เพื่อที่จะสมหวังในรัก แนวหนังก็จะไม่ใช่หนังผีสยองแบบ horror film ตัวละครนี้ไม่ใช่ผีที่น่ากลัว แต่เป็นผีประมาณผีน้อยแคสเปอร์ คือเป็นผีก็จริง แต่ว่ามีลักษณะตลกและเป็นอย่างอื่นได้

03 นิยามความเป็น “ผี” ในหนังรัชฏ์ภูมิ

ตอนที่ผมเริ่มคิดและเขียนบท A Useful Ghost ผมทำรีเสิร์ชเกี่ยวกับไอเดียผีเยอะมาก บวกกับอ่านงานวิชาการที่เป็นเรื่อง “หลอนวิทยา” หรือ Huantology ก็ได้ไอเดียมาว่าผีมีหลายแบบ ทั้งแบบตรงนี้มีคนตาย มีผีหัวขาด ผีต้องใส่ชุดขาวผมยาวอะไรแบบนี้ แต่มันก็มีผีอีกแบบหนึ่ง คือ ผีที่ไม่ได้ออกมาเป็นตัว แต่มันเป็นประวัติศาสตร์ในพื้นที่ เพราะทุกที่มันมีประวัติและประวัติศาสตร์เหล่านั้นมันยังทำให้ตัวเองถูกรู้สึกอยู่ในปัจจุบัน เหมือนในหนังเรื่องนี้ ที่พูดถึงความคิดที่ว่าผีก็คือคนตาย และตายแล้วก็น่าจากโลกนี้ไปเลยเป็นอดีตไปแล้ว แต่ผีกลับไม่ยอมอยู่ในอดีต มันยังพยายามฝืนจะเข้ามาอยู่ในปัจจุบัน ซึ่งผมมองว่าเหมือนเป็นการประท้วงแบบหนึ่งนะ สำหรับผมผีมันเชื่อมโยงกับประวัติศาสตร์ตรงที่ว่า ประวัติศาสตร์เป็นความพยายามที่จะรู้เรื่องที่เกิดขึ้นในอดีตโดยสายตาคนปัจจุบัน ดังนั้นนอกจากผีเป็นตัวๆ แล้วก็มี “ผีประวัติศาสตร์” หมายถึงเรื่องราวในอดีตที่ยังหลอกหลอนเราอยู่ในปัจจุบัน

ส่วนผีไทยนั้นผมมีความรู้สึกว่าผีไทยไม่ได้มาเพราะหลอกหลอนใครจริงๆ ผีไทยมันกลับมาเพื่อหาที่ทางให้ตัวเองมากกว่าจะมาทำร้ายคนเป็น หรืออย่างวิธีการจัดการไล่ผี มันมีเรื่องคัลเจอร์แบบไทยๆ อย่างถ้ามีพระมาไล่ผีแล้วก็มักมีตำรวจมาด้วย ผมสนใจวิถีแบบไทยๆ ที่พระจัดการกับผี แล้วก็อยากดึงผีมาเล่าแบบโมเดิร์นเอาตำรวจในเรื่องมาช่วยจับผีด้วย มันคล้ายกับเรื่องของราชการหรือรัฐที่เข้ามาจัดการชีวิตคนแม้แต่เรื่องเหนือธรรมชาติ

04 ที่มาของ “ผีเครื่องดูดฝุ่น”

ผมเริ่มไอเดียทำหนัง ผีใช้ได้ค่ะ ตอนปี 2017 เป็นปีที่คนไทยคุยเรื่องฝุ่น PM2.5 อย่างจริงจังที่สุดในช่วง 10 ปีที่ผ่านมา ทั้งที่จริงมีคนบอกว่าฝุ่นพิษมันมีมานานแล้ว แค่มันยังไม่มีวาทกรรมพูดถึง พอมีวาทกรรมคนก็เพิ่งมารู้ตัวว่า กรุงเทพฯ ฝุ่นมันเยอะ เป็นการดึงองค์ประกอบจากเรื่องราวในสังคมชีวิตจริงมาใช้ในหนัง

05 งานค้นคว้าที่เชื่อมต่อกับจินตนาการเรื่องผี

สำหรับการทำภาพยนตร์เรื่องนี้เน้นค้นคว้าจากการอ่านหนังสือเป็นหลัก มีทั้งประวัติศาสตร์ ปรัชญา หลอนวิทยา รวมทั้งวิทยานิพนธ์เกี่ยวกับผีในวรรณกรรมของโทนี่ มอริสัน (Toni Morrison) นักเขียนอเมริกันที่พูดถึงผีผู้หญิงที่เคยเป็นทาสผิวสีแล้วกลับมาหาครอบครัว และก็มีงานแนวสังคมวิทยาเกี่ยวกับผีของ Avery Gordon งานเขียนที่พูดถึงผีอาณานิคม ซึ่งมองการปรากฏตัวของคนลี้ภัยว่าเป็นภาวะอาณานิคมหลอกหลอนประเทศเจ้าอาณานิคมที่เคยทำกรรมทำเวรไว้ ต่อให้ปลดปล่อยเขาเป็นเอกราชหมดแล้วก็ตาม หรืองานวิชาการเกี่ยวกับการฆาตกรรมนักกิจกรรมชาวนาในภาคเหนือ   (ประวัติศาสตร์สามัญชนขบวนการชาวนาชาวไร่ในภาคเหนือช่วงก่อนเหตุการณ์ 6 ตุลา) ของศาสตราจารย์ ดร.ไทเรลล์ ฮาเบอร์คอร์น (Tyrell Haberkorn ) เพิ่มเติมด้วยหนังที่พูดประเด็นอดีตการกลับมาหลอกหลอนในรูปแบบต่างๆ ทั้งหลอกแบบหนังดราม่า หลอกแบบหนังสยองขวัญ นำทั้งหมดมาศึกษารูปแบบการเล่าเรื่องร่วมกับศึกษาเชิงวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ว่าผีที่กลับมาแบบนี้สามารถสื่อความหมายอย่างไรได้บ้าง

06 งานออกแบบองค์ประกอบไม่จำกัดยุคสมัย

เหตุการณ์ในหนัง ผีใช้ได้ค่ะ ไม่ได้ระบุว่าเกิดปีไหนชัดเจน (แต่มันเป็นเรื่องปัจจุบันนี้หละ) ถ้าสังเกตจะเห็นว่าในหนังไม่มีใครใช้โทรศัพท์ มือถือ หรือไอแพด ซึ่งเป็นสิ่งที่ผมตั้งใจไว้แต่แรก เพราะผมอยากให้หนังไม่ติดกับข้อจำกัดเรื่องยุคสมัย เป็น timeless ส่วนการดีไซน์เครื่องแต่งกายของตัวละคร ผมอยากให้มันดูเป็นโลกเฉพาะของหนังเรื่องนี้ ฉากต่างๆ โรงพยาบาล ที่ไม่ได้มีความเจาะจงว่ามันคือที่ไหน แต่ฉากบ้านที่เป็นแบบโมเดิร์นเป็นบ้านคนที่มีอยู่จริงนะ  เป็นบ้านเก่าของครอบครัวคนจีนแถวย่านดาวคะนองที่ไม่ได้อยู่อาศัยแล้วแต่มันดูมีคาแรคเตอร์และก็มีฉากในห้องช็อตไฟฟ้าที่ดูทันสมัย ห้องน้ำที่ค่อนข้างไฮเทค แต่จะไม่มีการระบุช่วงเวลา เป็น timeless ในเชิงการเขียนบทหนัง

07 สถาปัตยกรรมโมเดิร์นกับบทเด่นในภาพยนตร์

อีกประวัติศาสตร์ที่ผมสนใจมาก คือ กระบวนการรื้อ “สถาปัตยกรรมยุคคณะราษฎร” ในหนังที่เห็นภาพพิมพ์ตอนต้นเรื่องซึ่งถูกมูฟออกมันอ้างอิงถึงยุคนั้นครับ เพราะผมรู้สึกว่า ผีไม่ใช่แค่คนที่ตายแล้ว แต่มันคือ อุดมการณ์ของยุคสมัย และสถาปัตยกรรมโมเดิร์นมันคือรูปลักษณ์ที่เป็นกายภาพตัวแทนของอุดมการณ์ความคิดของยุคนั้น ซึ่งมันถูกย้ายออกและเปลี่ยนแปลงไปจากที่ที่เราเคยเห็นในชีวิตประจําวันส่วนฉากที่เห็นระเบียงโค้งด้านหน้าของบ้านอันนั้นคือบ้านเก่า ส่วนฉากห้องบำบัดจิตด้วยการช็อตไฟฟ้าให้บรรยากาศห้องทดลอง ตกแต่งผนังที่เป็นรูปทรงแท่งทรงกรวยแหลมที่ให้ความรู้สึกทิ่มแทงเพิ่มเข้าไป

08 เหตุการณ์ประวัติศาสตร์ที่อ้างอิงในหนัง

นอกจากเหตุการณ์ความรุนแรงทางการเมืองพฤษภาคม 2553 แล้ว หนังไม่ได้ลงลึกหรือผูกกับเหตุการณ์ใดแบบเจาะจง  แต่ที่มีการอ้างอิงมาบ้าง คือ ยุคก่อนเกิดเหตุการณ์เดือนตุลา ทั้ง 14 ตุลาคม 2516 และ 6 ตุลาคม 2519 ไม่ว่าจะเป็นประเด็น การอุ้มหายนักกิจกรรมเคลื่อนไหวการเมือง และการฆาตกรรมชาวนาในภาคเหนือ ซึ่งเป็นเหตุการณ์ที่คนปัจจุบันไม่ค่อยพูดถึง หรือถูกลืมเลือนไปแล้ว ผมเลือกเล่าให้เป็นเหมือนการอ้างอิงถึงความรุนแรงทางการเมืองที่มักถูกมองข้าม เพื่อเป็นการเปิดทางให้หนังได้พูดถึงผีอื่นๆ ผมอยากให้คนดูหนังแล้วนึกถึงเรื่องผีประวัติศาสตร์ที่ไม่ได้ผูกแค่กับบเหตุการณ์ใหญ่ๆ อย่าง ตุลา19 หรือ พฤษภา 53 เท่านั้น แต่มันยังมีเหตุการณ์อื่นๆ อีกหลายเหตุการณ์ที่กำลังจะถูกลืม

09  สไตล์การทำหนัง

ผมทำหนังดราม่าแบบตรงไปตรงมาแล้วไม่แอบแวะ แซะ แซวไม่ได้ ผมอยากให้หนังมีความตลก แต่การทำหนังตลกมันยาก ถ้าเราเขียนบทเน้นตลกมากๆ คนดูก็จะคาดหวังว่าเข้าไปดูแล้วต้องตลกตลอดเรื่อง ซึ่งก็ไม่ใช่ตัวตนของผม คือผมมีอาชีพเป็นคนเขียนบทซีรีส์ด้วย เวลาเขียนซีนที่เป็นดราม่า ผมก็แอบใส่บทตลกไปด้วยซึ่งก็จะโดนลูกค้าด่า (หัวเราะ)  แนวของผมคือ เล่าเรื่องให้มีเซอร์ไพรส์ ตลกแบบไม่ทันตั้งตัว เล่าเรื่องไปแล้วมีอะไรเหวอขึ้นมา ผมว่าแบบนั้นตลก คนดูบอกว่าหนังเรื่องนี้มีการแสดงแบบหน้านิ่งของตัวละครเอกบางตัว อย่างตัวผีแนท และสุมาลย์ ซึ่งมันสื่อนัยถึงการที่ตัวละครตายไปแล้ว นอกจากนี้มันก็ยังมีงานแสดงแบบละครไทยในตัวละครที่ไม่ได้นิ่งอย่างตัวสามีและลูกชาย หรือบรรดาญาติผู้ใหญ่ในครอบครัว ภาพรวมของหนังมันจึงออกมาแบบเป็นภาพที่ดูสง่างาม แต่ขัดแย้งกับบทพูดของตัวละครที่ฟังดูพิลึก มีความห่าม และการใส่ภาษาปาก (ที่อาจถือเป็นคำหยาบโลนในบางบริบท) เป็นภาษาพูดที่คนไทยใช้กันอยู่ในชีวิตประจำวัน

และถ้าจะมีอิทธิพลจากหนังใดๆ ในสไตล์การทำหนังของผมก็น่าจะมาจากการที่ผมชอบงานหนังของผู้กำกับ Manoel de Oliveira  (มีงานเด่นอย่าง The Talking Picture) และอีกคนที่เป็นคนทำหนังโปรตุเกส คือ João César Monteiro และ Yorgos Lanthimos ซึ่งเขามักเล่าเรื่องและสร้างตัวละครที่ดูเหนือจริง ดูเพี้ยนบ้าบิ่น แต่ภาพสวย

10. ทศวรรษแห่งเส้นทางการทำหนัง

ตอนที่ผมเรียนจบมาใหม่ๆ ไม่ได้คิดอยากเป็นคนทำหนังนะ เพราะไม่ชอบออกองถ่ายหนัง ผมอยากเป็นอาจารย์สอนหนังสือ แต่จะเป็นได้มันต้องเรียนต่อซึ่งต้องใช้ทุนเป็นล้าน ผมไม่มีทุนนั้น การทำหนังของผมเริ่มจากการส่งหนังสั้นประกวด จากการส่งประกวดหนังสั้นในหัวข้อเกี่ยวกับผู้ลี้ภัย ความหลากหลายทางชาติพันธุ์ แต่ไม่เข้ารอบ ใจแป้วไปเลย จากนั้นก็มาลองอีกทีด้วยการส่งประกวดงานเทศกาลหนังสั้นของมูลนิธิหนังไทยแบบไม่คาดหวัง เพราะคิดว่าขนาดงานแรกที่เรามีไอเดียชัดเจนยังตกรอบเลย แต่ปรากฎว่าได้รางวัลก็เลยรู้สึกว่าเราก็ทำได้นะ ไปต่อได้

ตอนแรกๆ ผมไม่ค่อยมั่นใจ แต่พอมีรางวัลมันก็ช่วยให้เรารู้สึกว่างานตัวเองก็ไม่แย่นะ ก็เลยทำต่อมาเรื่อยๆ ส่วนหนังสั้นเรื่องแรกของผมที่ได้ไปประกวดเทศกาลหนังต่างประเทศคือ “อนินทรีย์แดง” ไปเทศกาลหนังโลการ์โน สวิตเซอร์แลนด์ ปี 2020 ซึ่งก็ปูทางให้เรา ทำให้เรามีกำลังใจไปต่อ และได้เรียนรู้ว่าถ้าเรามีผลงานไปเทศกาลหนังจะสามารถช่วยในเรื่องการหาทุนทำหนังเรื่องต่อๆ ไป อีกทั้งการไปเทศกาลหนังทําให้หนังของเราอยู่ในบทสนทนาของของคอมมิวนิตี้หนัง และได้แลกเปลี่ยนประสบการณ์กับคนทำหนังต่างชาติด้วย

11. กว่าจะเป็นหนังรางวัล ผีใช้ได้ค่ะ (A Useful Ghost)

ผมเริ่มคิดเกี่ยวกับหนัง ผีใช้ได้ค่ะ (A Useful Ghost) ครั้งแรกช่วงปี 2017 แต่ชีวิตประจำวันเรามีงานเขียนบทซีรีส์ บทละครทีวี มันแทบไม่มีเวลาคิดงานต่อเนื่อง และพอเกิดโควิด-19 ทำให้มีช่วงว่าง ผมเลยได้มาเขียนบทหนังจริงจัง แก้บทไปมา 13 ร่าง และพอเขียนบทเสร็จ โปรดิวเซอร์เริ่มหาทุนและได้เริ่มถ่ายทำปลายปี 2023 โดยขั้นตอนการหาทุน ผมเริ่มตั้งแต่ส่งเรื่องย่อ สมัครชิงทุนไปเวิร์คชอปที่สิงคโปร์ แล้วตอนจบของเวิร์คชอปครั้งนั้นเราต้องพิทชิ่งด้วย ก็เลยต้องหาโปรดิวเซอร์ ผมก็หาด้วยการโพสต์ทางโซเชียลมีเดียส่วนตัว และพี่ทองดี (โสฬส สุขุม) กับพี่บี๋ (คัทลียา เผ่าศรีเจริญ) ที่ 185Films ก็ติดต่อมา เขาคงเคยเห็นงานหนังสั้นที่ผมทำช่วง 10 ปีที่ผ่านมาด้วย ซึ่งบทบาทของโปรดิวเซอร์สำคัญมาก เพราะเขาจะช่วยทั้งการหาเงินทุน จัดการกองถ่าย โปรโมทหนัง รวมถึงการส่งหนังไปเทศกาลต่างๆ ซึ่งทำให้ผมได้กลับมาโฟกัสงานกำกับหนังเต็มที่ และความท้าทายที่สุดสำหรับเรื่อง ผีใช้ได้ค่ะ ก็คือตอนหาทุนนี่แหละ หนังถ่ายทำเสร็จปี 2024 ก็ได้ไปร่วมสายสัปดาห์นักวิจารณ์ที่เทศกาลหนังเมืองคานส์ และก็ได้รางวัลกรังด์ปรีซ์กลับมา

12. สู่ถนนออสการ์ 2025 ตัวแทนหนังไทยชิงรางวัลภาพยนตร์นานาชาติยอดเยี่ยม

จริงๆ ผมไม่ได้คาดคิดว่าเราจะได้เป็นตัวแทนนะ เพราะผมรู้สึกว่าหนังมันประหลาดประมาณหนึ่งซึ่งอาจจะไม่ใช่แนวที่กรรมการออสการ์ชอบ แต่ก็ดีใจครับที่ทางสมาคมสมาพันธ์ภาพยนตร์ไทย เลือกหนังของผม ความรู้สึกเหมือนได้ไปโอลิมปิก แต่ก็ต้องมีเรื่องการเดินสายโปรโมตที่ต้องใช้ทุนมหาศาลด้วย เพราะเราต้องทำให้หนังเข้าถึงคนที่เป็นกรรมการ อย่างแรกเลยต้องให้เขารู้ก่อนว่ามีหนังเรื่องนี้อยู่ ยังไม่ต้องพูดถึงว่าเขาจะชอบหรือไม่ชอบหนังของเรา ออสการ์เป็นรางวัลของหนังอเมริกัน มันอาจจะดูใหญ่ แต่มันมีรางวัลเดียวที่ให้หนังนานาชาติ ซึ่งผมก็มองว่าหนังเราอาจจะไม่ใช่ร่องนี้ น่าจะเข้าร่องหรือเทสต์ (รสนิยมคนดูหนัง) ของสายเทศกาลหนังนานาชาติมากกว่า ถ้าผมคิดว่าตั้งแต่วันแรกว่าผมจะทำหนังส่งออสการ์ ก็อาจจะไม่ได้ออกมาแบบนี้ แต่เราก็ไม่ได้คิดแบบนั้น เพราะมันจะเป็นการปิดกั้นครีเอทีฟของเราเอง

Fact File

• ผีใช้ได้ค่ะ หรือ A Useful Ghost ได้รับเลือกเป็นตัวแทนหนังไทย ส่งประกวดสาขาภาพยนตร์นานาชาติยอดเยี่ยม รางวัลออสการ์ครั้งที่ 98 ซึ่งจะการประกาศรายชื่อหนังเข้ารอบ ในวันที่ 16 ธันวาคม 2025 ก่อนการลงคะแนนคัดเลือกผู้เข้าชิง 5 เรื่องสุดท้าย และประกาศผลผู้ชนะวันที่ 15 มีนาคมปี 2026 ที่สหรัฐอเมริกา
• หนังสั้นเรื่อง  “อนินทรีย์แดง (Red Aninsri; Or, Tiptoeing on the Still Trembling Berlin Wall)” ของ รัชฏ์ภูมิ บุญบัญชาโชคยังชนะรางวัลจากเทศกาลภาพยนตร์นานาชาติรางวัลชนะเลิศจากกรรมการเยาวชน  ที่เทศกาลภาพยนตร์โลการ์โน  และหนังยาวเรื่อง ผีใช้ได้ค่ะ A Useful Ghost ยังชนะรางวัล Grand Prize สายการประกวด Critics’ Week (Semaine de la Critique) ที่เทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์

---