ปารีส โอลิมปิก 2024 : มากกว่ากีฬาคือ เสรีภาพ เสมอภาค ภราดรภาพ

เมื่อโอลิมปิกโตเกียว 2020 ปิดฉากลงในวันที่ 8 สิงหาคม ค.ศ. 2021 ปารีสจะเป็นเมืองที่รับไม้ต่อในการเป็นเจ้าภาพกีฬาโอลิมปิกฤดูร้อนครั้งที่ 33 หรือที่เรียกว่า โอลิมปิก ปารีส 2024  หรือ Paris 2024 จัดขึ้นระหว่างวันที่ 26 กรกฎาคม-11 สิงหาคม ค.ศ. 2024 โดยเป็นการกลับมาเป็นเจ้าภาพในมหกรรมกีฬาโลกของเมืองหลวงแห่งฝรั่งเศสอีกครั้งในรอบ 100 ปี 

ปารีสเป็นเจ้าภาพโอลิมปิกฤดูร้อนครั้งแรกเมื่อ ค.ศ.1900 และครั้งที่สองเมื่อ ค.ศ.1924 จึงนับเป็นมหานครลำดับที่ 2 ต่อจากลอนดอนที่ได้รับเกียรติให้เป็นเจ้าภาพเป็นครั้งที่ 3 (ลอนดอนเป็นเจ้าภาพโอลิมปิกในปี ค.ศ.1908, 1948 และ 2012) โดยการจัดงานในปี ค.ศ.2024 จะเน้นเรื่องการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าและจำกัด โดยมีนักกีฬาเข้าร่วมแข่งขันจำนวน 10,500 คน (จาก 11,092 คนในโอลิมปิกโตเกียว 2020) และมี 32 ชนิดกีฬา 329 ประเภทการแข่งขัน (จาก 33 ชนิดกีฬา และ 339 ประเภทการแข่งขันในโตเกียว) 

นอกจาก สเกตบอร์ด ปีนหน้าผา และกระดานโต้คลื่น 3 ชนิดกีฬาใหม่ที่บรรจุเพิ่มเข้ามาครั้งแรกในโอลิมปิกโตเกียว 2020 ที่ยังคงอยู่ในรายการแข่งขันของ โอลิมปิก ปารีส 2024 อีก 1 ชนิดกีฬาใหม่ที่ผู้ชมจะได้เห็นเป็นครั้งแรกในโอลิมปิกอีก 3 ปีข้างหน้าคือ การแข่งขัน เบรกแดนซ์

“เสรีภาพ เสมอภาค ภราดรภาพ” ซึ่งเป็นปรัชญาหลักแห่งชาติของฝรั่งเศสได้มีการสอดแทรกผ่านสัญลักษณ์ต่าง ๆ เช่นตราสัญลักษณ์ เหรียญรางวัล และจำนวนตัวเลขนักกีฬาหญิงที่เข้าร่วมแข่งขันซึ่งจะเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์โอลิมปิกที่จำนวนนักกีฬาหญิงและชายมีสัดส่วนเท่ากันคือ 50:50 ทั้งนี้ทางเจ้าภาพยังพยายามลดการสร้างอาคารใหม่แบบถาวร และให้ความสำคัญกับการใช้พลังงานหมุนเวียน รวมทั้งการลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์อันเป็นสาเหตุของการเกิดปรากฏการณ์เรือนกระจก (Greenhouse Effect) ดังเช่นที่โอลิมปิก โตเกียว 2020 ประสบความสำเร็จมาแล้วเรื่องการสร้างนวัตกรรมสังคมสีเขียว

Sarakadee Lite รวบรวมไฮไลต์ที่จะเกิดขึ้นในโอลิมปิกฤดูร้อนอีก 3 ปีข้างหน้าที่ปารีสซึ่งทางคณะกรรมการจัดการแข่งขันยืนยันว่าพร้อมสุด ๆ 

ตราสัญลักษณ์โอลิมปิก ปารีส 2024 : เสรีภาพ เสมอภาค ภราดรภาพ

คอนเซ็ปต์เรื่องความเสมอภาคฉายชัดในตราสัญลักษณ์ประจำการแข่งขันโอลิมปิก ปารีส 2024 ซึ่งนับเป็นครั้งแรกที่การแข่งขันโอลิมปิกและพาราลิมปิกจะใช้ตราสัญลักษณ์เดียวกันโดยไม่แบ่งแยก องค์ประกอบหลักในการออกแบบประกอบด้วย 3 สิ่งคือ เหรียญทอง คบเพลิง และ มารีอานน์ (Marianne) สตรีผู้เป็นตัวแทนแห่งเสรีภาพและเสมอภาคของฝรั่งเศส

สีทองในตราสัญลักษณ์มาจากเหรียญทองเพื่อสื่อถึงความเป็นเลิศ ความสามารถ ความพากเพียร ความแข็งแกร่งอดทนของนักกีฬา ส่วนคบเพลิงและเปลวไฟที่โชติช่วงสะท้อนถึงความมุ่งมั่นกล้าหาญของมวลมนุษยชาติ และชี้ให้เห็นว่าการส่งต่อคบเพลิงในกีฬาโอลิมปิกที่จัดต่อเนื่องมายาวนานร่วมศตวรรษเป็นสิ่งที่เชื่อมผู้คนทั่วโลกเข้าด้วยกันและก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงใหม่ ๆ ในโลกใบนี้ 

มารีอานน์ เป็นตัวแทนของจิตวิญญานการปฏิวัติเพื่อสิ่งใหม่ที่ดีกว่าเดิมและยังเป็นการระลึกถึงโอลิมปิกเกม 1900 ที่ปารีสเป็นเจ้าภาพครั้งแรกและยังเป็นครั้งแรกที่เปิดโอกาสให้นักกีฬาหญิงเข้าร่วมการแข่งขันใน 5 ชนิดกีฬาคือ เทนนิส เรือใบ กอล์ฟ ขี่ม้า และโครเก

ภาพของมารีอานน์ที่โด่งดังไปทั่วโลกคือในภาพวาดชื่อ Liberty Leading People โดย เออแฌน เดอลาครัว (Eugène Delacroix) ซึ่งสร้างสรรค์เมื่อ ค.ศ.1830 เพื่อสะท้อนการต่อสู้เพื่อเสรีภาพและความเสมอภาคของประชานในการล้มล้างการปกครองระบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์โดยราชวงศ์บูร์บง (Bourbon) โดยใช้สัญลักษณ์เป็นภาพหญิงสาวเปลือยท่อนบนและมือข้างหนึ่งชูธงชาติฝรั่งเศส เนื้อหาของภาพมาจากเหตุการณ์ปฏิวัติที่เรียกว่า “ปฏิวัติเดือนกรกฎาคม” (July Revolution) เมื่อค.ศ.1830 ซึ่งเป็นการปฏิวัติโดยประชาชนครั้งที่ 2 หลังจากการปฏิวัติครั้งแรกเมื่อ ค.ศ. 1789

ตราสัญลักษณ์ของโอลิมปิก ปารีส 2024 ออกแบบโดยดีไซเนอร์ชาวฝรั่งเศส ซิลแว็ง บัวเย่ร์ (Sylvain Boyer) แห่งบริษัท Ecobranding & Royalties โดยเล่นกับการใช้บริเวณว่างโดยรอบวัตถุที่เรียกว่า พื้นที่ว่างทางลบ (Negative Space) เพื่อให้รูปทรงของเปลวไฟดูคล้ายทรงผมของมารีอานน์ การออกแบบนี้ได้รับทั้งเสียงชื่นชมและล้อเลียนในโลกโซเชียลโดยหลายคนล้อว่าคล้ายกับโลโก้ของแอปพลิเคชันหาคู่ Tinder และป้ายร้านทำผม

ส่วนดีไซน์ของแบบตัวอักษรได้แรงบันดาลใจจากศิลปะอาร์ตเดโค (Art Deco) ซึ่งได้รับความนิยมอย่างสูงสุดในช่วงเวลาเดียวกับที่ปารีสเป็นเจ้าภาพโอลิมปิกเมื่อ ค.ศ. 1924

เหรียญรางวัลโดย ฟิลิปป์ สตาร์ค : ชัยชนะเพื่อการแบ่งปัน

ขึ้นชื่อว่าเป็นผลงานการออกแบบของดีไซเนอร์ไอเดียสุดล้ำชาวฝรั่งเศส ฟิลิปป์ สตาร์ค (Philippe Starck) เหรียญรางวัลโอลิมปิก ปารีส 2024 ย่อมไม่ธรรมดา นับเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์โอลิมปิกอีกเช่นกันที่เหรียญรางวัล 1 เหรียญสามารถแยกได้อิสระออกจากกันเป็น 4 เหรียญ โดยสตาร์คให้เหตุผลว่าเบื้องหลังความสำเร็จของนักกีฬามีมือที่มองไม่เห็นมากมายที่ช่วยผลักดันพวกเขาจนประสบความสำเร็จได้ ดังนั้นเหรียญรางวัลจึงออกแบบมาเพื่อ “แบ่งปัน” โดยนักกีฬาสามารถส่งต่อความภูมิใจแห่งชัยชนะให้คนที่เขารักได้ 

“โดยปกติแล้วเหรียญรางวัลมักเป็นประจักษ์พยานบอกว่า ฉันทำได้ ฉันชนะแล้ว แต่ความจริงคือชัยชนะนั้นไม่ได้ได้มาโดยลำพังแต่เป็นเรื่องของทีมสปิริต ผมจึงอยากให้เหรียญรางวัลนี้สะท้อนเรื่องนี้ ถ้าผู้ชนะต้องการแบ่งปันช่วงเวลาสำคัญนี้เขาสามารถแบ่งเหรียญอีก 3 เหรียญให้คนอื่น ๆ ได้” สตาร์ค ผู้ซึ่งเคยออกแบบคบเพลิงสำหรับการแข่งขันโอลิมปิกฤดูหนาว 1992 ที่ฝรั่งเศสและเก้าอี้สุดฮิต Louis Ghost ให้สัมภาษณ์กับนิตยสารออกแบบ Dezeen

สนามกีฬาที่เชื่อมโยงกับสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์

สถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ต่าง ๆ ของกรุงปารีส เช่น หอไอเฟล (La Tour Eiffel) พระราชวังแวร์ซาย (Château de Versailles) ปลาส เดอ ลา กงกอร์ด (Place de la Concorde) ถนนช็องเซลีเซ (Avenue des Champs-Élysées) และแม่น้ำแซน (La Seine) จะเป็นฉากหลังของสนามแข่งขันของโอลิมปิกและพาราลิมปิกที่จะถ่ายทอดไปทั่วโลกโดยคาดว่าจะช่วยกระตุ้นเศรษฐกิจการท่องเที่ยวของประเทศได้อย่างดี

ตามมาสเตอร์แพลนของโอลิมปิก ปารีส 2024 ที่ออกแบบโดยบริษัทสถาปนิก Populous ร่วมกับบริษัทวิศวกรรม Egis สนามแข่งขันวอลเลย์บอลชายหาดซึ่งคาดว่าจะรองรับผู้ชมได้ถึง 12,000 คน จะสร้างขึ้นชั่วคราวบริเวณ ช็อง เดอ มาร์ส (Champ de Mars) สวนสาธารณะบริเวณฐานของหอไอเฟล ที่นี่เป็นหนึ่งในสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์เพราะครั้งหนึ่งเคยเป็นที่สังหารหมู่เมื่อค.ศ.1791 สืบเนื่องจากภายหลังการปฏิวัติฝรั่งเศสและพระเจ้าหลุยส์ที่ 16 ทรงหลบหนีจากการจองจำที่พระราชวังตุยเลอรี และทรงถูกจับอีกครั้งระหว่างหลบหนีไปถึงเมืองวาแรน (Varennes) ประชาชนหลายหมื่นคนได้มาชุมนุมกันที่ ช็อง เดอ มาร์ส เพื่อเรียกร้องให้มีการลงโทษพระเจ้าหลุยส์ที่ 16 แต่กองกำลังติดอาวุธฝ่ายนิยมเจ้าได้นำกำลังทหารเข้าปราบปราม มีการยิงปืนเข้าไปในกลุ่มผู้ชุมนุมทำให้มีผู้เสียชีวิตราว 50 คน

อีกหนึ่งแลนด์มาร์กใจกลางกรุงของปารีสคือจัตุรัส ปลัสเดอ ลา กงกอร์ด (Place de la Concorde) ที่มีจุดเด่นคือเสาหินแกรนิตสีชมพูทรงแหลมตั้งตระหง่านอยู่ตรงกลางจัตุรัสและตั้งอยู่ใกล้กับสวนตุยเลอรี (Jardin des Tuilleries) และถนนช็องเซลีเซ (Avenue des Champs-Élysées) จะเป็นสนามแข่งขันสเกตบอร์ด เบรกแดนซ์ จักรยาน BMX และบาสเกตบอล 3×3

ในอดีตลานกว้างแห่งนี้คือลานประหารกษัตริย์ ขุนนาง และผู้คนมากมายนับไม่ถ้วนในสมัยของการปฏิวัติฝรั่งเศส อาทิ พระเจ้าหลุยส์ที่ 16 พระนางมารีอ็องตัวแน็ต และนักก่อการคนสำคัญอย่างด็องตง (Danton) และ รอแบ็สปีแยร์ (Robespierre) รวมทั้งผู้คนอีกมากกว่าหนึ่งพันคน

เมื่อการขี่ม้าเป็นกีฬายอดนิยมของชนชั้นสูงในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 17 บริเวณสวนของ พระราชวังแวร์ซาย (Château de Versailles) จะได้รับการปรับชั่วคราวให้เป็นสนามสำหรับการแข่งขันขี่ม้าประเภทศิลปะการบังคับม้ากระโดดข้ามเครื่องกีดขวาง และอีเวนติ้ง ส่วน กร็องปาแล (Grand Palais) หนึ่งในอาคารที่สวยงามด้วยสถาปัตยกรรมสไตล์โบซาร์ (Beaux-Arts) ซึ่งสร้างขึ้นสำหรับการจัดงานปารีสเอกซ์โปเมื่อ ค.ศ.1900 จะเป็นสนามแข่งขันเทควันโดและฟันดาบ 

สนามแข่งขันที่พิเศษในโอลิมปิก ปารีส 2024 คือการแข่งขันเซิร์ฟที่จะจัดขึ้นในมหาสมุทรแปซิฟิกใต้ที่ ทีฮูโป (Teahupo’o) ในเกาะตาฮิติ เกาะที่ใหญ่ที่สุดในเฟรนช์พอลินีเชีย (French Polynesia) ซึ่งเป็นอาณานิคมของฝรั่งเศสและต่อมาได้รับการจัดตั้งเป็นประเทศโพ้นทะเลของฝรั่งเศส (Overseas Country) เมื่อ ค.ศ.2003 ที่นี่ขึ้นชื่อเรื่องความสวยงามของท้องทะเลและเป็นแหล่งท้าทายความสามารถของบรรดานักเล่นเซิร์ฟทั่วโลก

อารยสถาปัตย์และสัดส่วน 50:50 ของนักกีฬาชาย-หญิง

ทางคณะกรรมการจัดการแข่งขันโอลิมปิก ปารีส 2024 กล่าวว่าหมู่บ้านนักกีฬาซึ่งตั้งอยู่บริเวณแซน-แซ็ง-เดอนี (Seine-Saint-Denis) ได้รับการออกแบบให้เป็นอารยสถาปัตย์ 100% โดยการปรับสภาพแวดล้อมทางกายภาพ อาคารสถานที่ รวมถึงการคมนาคมขนส่ง สารสนเทศและการสื่อสาร และบริการต่าง ๆ ให้ผู้พิการสามารถเข้าถึงและใช้ประโยชน์ได้อย่างเท่าเทียมกับคนทั่วไป โดยหวังให้โครงการนี้เป็นตัวอย่างการดีไซน์แบบอารยสถาปัตย์ครบวงจรให้แก่โครงการอื่น ๆ ในฝรั่งเศส

นอกจากนี้คณะกรรมการโอลิมปิกสากล (IOC) ได้แบ่งโควตานักกีฬาทั้งชายและหญิงให้เท่ากันที่ 50 เปอร์เซ็นต์จากจำนวนนักกีฬาทั้งหมด 10,500 คน ซึ่งจะเป็นครั้งแรกนับตั้งแต่มีการแข่งขันโอลิมปิกที่มีความเท่าเทียมกันมากที่สุด หากย้อนไปเมื่อ ค.ศ.1900 ที่ปารีสเป็นเจ้าภาพโอลิมปิกครั้งแรก ในครั้งนั้นเป็นครั้งแรกที่มีนักกีฬาหญิงเข้าร่วมแข่งขันจำนวน 22 คน ในขณะที่จำนวนนักกีฬาชายคือ 975 คน จำนวนนักกีฬาหญิงจึงคิดเป็นสัดส่วนเพียงแค่ 2%

โอลิมปิก 2020 ที่โตเกียวถือเป็นครั้งแรกที่จำนวนนักกีฬาชายและหญิงใกล้เคียงกันมากที่สุดในประวัติศาสตร์โดยมีสัดส่วนนักกีฬาหญิง 48.8% และมีอย่างน้อย 4 สหพันธ์กีฬานานาชาติที่เพิ่มประเภทการแข่งขันชายและหญิงให้เท่ากัน ได้แก่ เรือพาย เรือแคนู ยิงปืน และยกน้ำหนัก ขณะเดียวกันมี 18 ประเภทกีฬาคู่ผสมได้เพิ่มเข้าไปในการชิงชัยของหลายชนิดกีฬา อาทิ ยิงธนู กรีฑา ขี่ม้า ยูโด เรือใบยิงปืน และว่ายน้ำ ส่วนที่โอลิมปิก ปารีส 2024 จะเพิ่มการแข่งขันแบบคู่ผสมเป็น 22 รายการ

ใช้ประโยชน์จากของเดิมให้มากที่สุดด้วย Circular Economy

สถานที่ที่ใช้ในการแข่งขันกีฬาในโอลิมปิก ปารีส 2024 นั้น ทางคณะกรรมการจัดการแข่งขันยืนยันว่ากว่า 80% เป็นการปรับปรุงสถานที่เดิมที่มีอยู่แล้วและสร้างบางส่วนแบบชั่วคราว ทั้งนี้การใช้ทรัพยากรที่มีอยู่เดิมให้เกิดประโยชน์สูงสุดตามหลักเศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy) และลดการก่อสร้างอาคารใหม่ ๆ คาดหมายว่าจะช่วยลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์อันเป็นสาเหตุของการเกิดปรากฏการณ์เรือนกระจก (Greenhouse Effect) ได้เกินครึ่งกว่าการจัดโอลิมปิกครั้งที่ผ่านมา

ใน 1 สถานที่สามารถจัดการแข่งขันได้หลายชนิดกีฬาและใช้สำหรับทั้งโอลิมปิกและพาราลิมปิกโดยแต่ละสถานที่ต้องเดินทางได้ด้วยระบบขนส่งสาธารณะ ประมาณ 80% ของสนามแข่งขันใช้เวลาเดินทางน้อยกว่า 30 นาทีจากหมู่บ้านนักกีฬาและพลังงานหมุนเวียนจะถูกนำมาใช้ให้มากที่สุดในทุกสถานที่จัดการแข่งขัน หมู่บ้านนักกีฬาตั้งอยู่ห่างจากกรุงปารีสไปทางเหนือเพียง 7 กิโลเมตรและห่างจากสเตเดียมหลักคือ สตาดเดอฟร็องส์ (Stade de France) เพียง 2 กิโลเมตร

สตาดเดอฟร็องส์ ที่จะใช้เป็นสถานที่สำหรับพิธีเปิดและปิดการแข่งขัน และการแข่งขันกรีฑาและรักบี้ สร้างขึ้นเพื่อรองรับการแข่งขัน FIFA World Cup 1998 เป็นสนามกีฬาที่ใหญ่เป็นอันดับ 7 ในยุโรปโดยสามารถจุผู้ชมได้ราว 80,000 คน

ส่วนการสร้างที่พักนักกีฬาชั่วคราวสำหรับการแข่งขันเซิร์ฟที่เกาะตาฮิติได้แรงบันดาลใจจากบ้านพื้นเมืองพอลินีเชียที่เรียกว่า Farés และเมื่อการแข่งขันจบลงจะมีการรื้อถอนและมอบวัสดุเพื่อใช้ซ้ำหรือรีไซเคิลสำหรับโครงการสาธารณประโยชน์บนเกาะต่อไป 

เครดิตภาพ : ©Paris 2024

อ้างอิง

• olympics.com/en/olympic-games/paris-2024
• www.dezeen.com/2017/07/25/philippe-starck-paris-2024-olympic-medals-designed-to-be-shared/